Logo Kassa
Het consumentenplatform van BNNVARA.

Kinderen worden gevolgd op websites en in apps

20-12-2014
  •  
leestijd 8 minuten
  •  
54 keer bekeken
  •  
195x90_hacker_03.jpg
Op kinderwebsites en in kinderapps word je zonder dat je het weet in de gaten gehouden: tientallen bedrijven volgen je klikgedrag en houden bij wat je doet. Dat màg niet zomaar, maar het gebeurt wel. 
Uit onderzoek van online medium De Correspondent en Kassa blijkt dat op goedbezochte kinderwebsites en bij populaire apps tientallen adverteerders stiekem meekijken.
Flitsveilingen
Datajournalist Dimitri Tokmetzis van De Correspondent bekeek met speciale software 'de achterkant' van 40 kinderwebsites en 40 kinderapps. 179 verschillende bedrijven blijken mee te kijken met de nietsvermoedende bezoeker. Soms gaat dat om functionele cookies die het gebruik van de website optimaliseren. Vaak kijken ook buitenlandse advertentiebedrijven mee met je kind. Tokmetzis: "Op websites gebeurt dit door middel van flitsveilingen. Als je de website bezoekt wordt in een fractie van een seconde advertentieruimte geveild onder tientallen adverteerders. Die plaatsen cookies, geven je een unieke code of volgen je over meerdere website."
Studio100.nl
Tokmetzis bekeek wat er precies gebeurt als je spelletjeswebsite Studio100.nl bezoekt. "In drie bezoekminuten vinden er vier flitsveilingen plaats. Mijn computer heeft contact gelegd met tientallen advertentiebedrijven, onder andere in Engeland, Amerika, Polen, Ierland en Duitsland."
Het Poolse bedrijf Gemius is één van de adverteerders die meekijken. Gemius plaatst een cookie dat tot 2020 geldig is. Adnxs plaatst twee cookies en wijst een unieke code toe. Door die code is de bezoeker later ook op andere websites te herkennen, bijvoorbeeld op Cartoonnetwork.nl en Minipret.nl. Niet alleen advertentiebedrijven krijgen data over de gebruiker. Ook Axciom doet mee aan de flitsveiling. Dat is een grote Amerikaanse datahandelaar die online dossiers beheert van honderden miljoenen consumenten. Deze bedrijven verkopen data en analyses door aan adverteerders. Studio100.nl meldt in haar privacybeleid: "Wij kunnen niet gagaranderen dat derden op een betrouwbare of veilige manier met persoonsgegevens ongaan. Wij raden je aan om de privacy policy van deze websites en applicaties te lezen alvorens ervan gebruik te maken." Het bedrijf laat bovendien weten: "De cookies worden gekoppeld aan een computer en niet aan een persoon. Computers die interesse hebben geuit in producten (die voor kinderen zijn) kunnen worden 'geretarget' (dit kunnen dan even goed de moeders zijn)."
Reclamevrij
Studio100 lanceert overigens op 20 december een nieuw online platform: Wanagogo.nl. De gebruiker betaalt maandelijks om er gebruik van te maken, maar het platform is dan wel 'gegarandeerd reclamevrij’ zegt Studio100. Of dat ook geldt voor de onzichtbare achterkant van de website is nog onduidelijk.
Privacy
54 bedrijven kijken mee bij Studio100.nl, de gebruiker moet dan dus 54 privacy policies lezen. Dat is natuurlijk niet realistisch, vindt Frederik Borgesius. Hij is onderzoeker bij het Instituut voor Informatierecht aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde deze week op onderzoek naar 'behavioural targeting': bedrijven volgen het online gedrag van mensen en gebruiken de verzamelde informatie om gerichte informatie te tonen. "De overheid probeert onze privacy te beschermen door van bedrijven te eisen dat zij toestemming vragen voor tracking cookies. Wie leest zulke privacystatements of toestemmingsverzoeken? Kinderen zéker niet." Bovendien is aan bezoekers nauwelijks uit te leggen wat er met hun gegevens gebeurt, zegt Borgesius.
Bescherming
Kinderen horen online extra beschermd te worden. Het Europese samenwerkingsverband van privacytoezichthouders, de artikel 29 werkgroep, heeft duidelijk gesteld dat wat haar betreft gericht adverteren op basis van surf- of app-gedrag niet toelaatbaar is. Privacyjurist Ot van Daalen van Digital Defence: "Kinderen kunnen immers niet overzien wat voor gevolgen dat met zich meebrengt."
Regels
De Autoriteit Consument en Markt en het College Bescherming Persoonsgegevens maken regels voor het plaatsen van cookies en verzamelen van persoonsgegevens (bijvoorbeeld een ip-adres of een unieke code waarmee het kind ook later nog te volgen is). Afgesproken is dat met name bij kinderen er terughoudend wordt opgetreden door bedrijven. Er moeten zo min mogelijk gegevens worden verzameld, voor zo min mogelijk doeleinden. Er mogen geen gegevens worden verwerkt voor gedragsgerichte reclame. Dat is precies wat na die flitsveilingen wèl kan gebeuren. Jacob Kohnstamm van het College Bescherming Persoonsgegevens: "Dit mag gewoon niet. Zeker bij kinderen moeten persoonsgegevens beschermd worden. Uiteindelijk leidt dit soort tracking tot een profiel dat je een kind opplakt waardoor ze online anders behandeld worden. Zonder dat de kinderen dat profiel kennen, zonder dat ze weten waar het vandaan komt en zonder dat ze er invloed op kunnen uitoefenen."
Gedragsmarketing
Gedragsinformatie heeft de allergrootste voorspellende waarde voor toekomstig gedrag op internet, zegt internetmarketingspecialist Arjan Haring. "Gedrag voorspelt gedrag het beste. Het is tegelijkertijd het allermoeilijkste om dat goed te doen." Haring noemt het 'de droom van marketeers' om te voorspellen welke advertentie bij iemand werkt, welke button je moet raken om iemand te beïnvloeden. "Daarom willen ze gewoon alles weten. In die verzameling van gegevens zit geen enkele nuance."
Omstreden
Adverteren gericht op profielinformatie is omstreden, want het is gericht op je gevoelige plekken. Kinderen zijn nog eens extra gevoelig voor opdringerige verkooptechnieken. Privacyjurist Ot van Daalen zegt hierover: "Een kind moet zichzelf opnieuw kunnen uitvinden en niet de last van het verleden meetorsen door een opgebouwd profiel. Je moet kinderen niet tot in de eeuwigheid confronteren met hun internetgedrag uit het verleden."
'Buitenproportioneel'
Onderzoeker Frederik Borgesius noemt online profilering om gericht advertenties te vertonen bovendien 'buitenproportioneel'. Je kunt je namelijk afvragen over marketing gericht op online gedrag wel werkt. Borgesius: "Bekend is dat zonder gedragsmarketing één op de duizend mensen op een advertentie klikt. Mèt gedragsmarketing gaat het om twee op de duizend mensen." Het gaat dus om hele kleine aantallen. Borgesius: "Is het wel redelijk om kinderen zó uitgebreid te volgen en alles wat ze doen te onthouden en vast te leggen? Voor een piepklein kansje dat ze ooit misschien op jouw advertentie klikken."
Alles willen weten
Als het gaat om het online volgen benadrukken advertentiebedrijven altijd dat ze je online gedrag niet koppelen aan je naam of adres. Frederik Borgesius kijkt daar kritisch naar."“Die bedrijven zijn ook helemaal niet geïnteresseerd in jouw offline identiteit. Ze willen gewoon álles weten van je online identiteit."
Apps
Tokmetzis bekeek naast de kinderwebsites ook 40 apps die zich richten op kinderen. "Hoe je daar wordt gevolgd is moeilijker bloot te leggen, maar ook belangrijker. Met toegang tot je smartphone kunnen bedrijven nog veel meer gevoelige informatie opslurpen, zoals je contacten, agenda of locatiegegevens." Privacyjurist Ot van Daalen: "De toestemming die je moet geven aan bepaalde apps is onzorgvuldig, slordig en niet fijnmazig genoeg. Dat lokt misbruik uit."
Sociale media
De app van Minion Rush, een spel van Gameloft, wil bijvoorbeeld inzage in de lijst met accounts op je smartphone. De app wil dus weten welke Twitter,- Facebook,- en Google-accounts er zijn. De app probeert die gegevens ook op stiekeme manier te ontfutselen. Je moet in het spel muntjes (tokens) verzamelen, maar als je je Facebook- of Google-account koppelt aan het spel krijg je gratis muntjes. Tokmetzis: "Voor een kind is dit verleidelijk om te doen en niks houdt hem tegen."
De app van Santas Little Helper legt contact met veertien servers van andere bedrijven. Tijdens het spelen van het spel, gericht op jonge kinderen, komen advertenties tevoorschijn voor Big Fish Casino en Kings & Dragons.
Google
Veel van de bedrijven volgen de gebruiker over meerdere websites. Google is de grootste 'spion'. Uit het onderzoek van De Correspondent blijkt dat Google Analytics de gebruiker volgt op 45 sites en apps en Doubleclick (ook van Google) op 37. Google maakt daarnaast gebruik van Advertising ID: die maakt het voor advertentiebedrijven makkelijker om de gebruiker te volgen op internet. Dit kun je als gebruiker uitzetten , net zoals je je kunt afmelden voor het krijgen van gepersonaliseerde advertenties. Dan moet je je als gebruiker daar wel van bewust zijn. Deze Advertising-ID staat standaard 'aan'. Het CBP dreigde Google deze week nog met een dwangsom die kan oplopen tot €15 miljoen. Google verzamelt namelijk persoonsgegevens uit verschillende diensten, zoals Search, Gmail, Maps en YouTube, in één profiel. Privacywaakhond CBP zegt dat Google deze gegevens combineert zonder gebruikers goed te informeren en zonder uitdrukkelijk om toestemming te vragen.
Dwangsom
Het College Bescherming Persoonsgegevens kan alleen een dwangsom opleggen. De privacywaakhond wil graag óók een boete kunnen opleggen. Jacob Kohnstamm: "Ik zou willen dat we een rode kaart kunnen uitdelen aan zo'n website die zonder toestemming te vragen en zonder informatie te geven informatie uitwisselt met derden. Zulke organisaties weten héél goed wat ze aan het doen zijn. Namelijk: misbruik maken van minderjarige kinderen om profielen op te bouwen en geld te verdienen."
Verantwoordelijkheid
Van Daalen vindt het onterecht om ouders en kinderen zelf verantwoordelijk te stellen. "Het zijn de website-, appdevelopers en de advertentieplatformen, die moeten zorgen dat kinderen niet op deze manier worden gevolgd." Borgesius vindt daarom dat websites en apps niet moeten wachten op wetgeving. "Ze zouden zelf moeten beslissen om dit gewoon niet te doen. Vooral bij media die zich richten op kinderen. Gewoon: niet doen."
Het hele onderzoek van Dimitri Tokmetzis en alle data zijn te vinden bij zijn artikel op De Correspondent . De Autoriteit Consument en Markt ontvangt hier graag meldingen van consumenten over dit onderwerp.
Tips van Dimitri Tokmetzis hoe je jezelf tegen online adverteerders beschermt
Op je pc of laptop
- Begin met een goede browser. Gebruik geen Internet Explorer, maar liever Mozilla Firefox en Google Chrome (ja echt). Daarvoor zijn veel programmaatje (plugins) ontwikkeld die je kunnen helpen om je privacy wat beter te beschermen. Stel je privacysettings goed in en wis geregeld je geschiedenis.
- Die plugins zijn makkelijk te installeren. Een aantal goede zijn:
A) Ghostery: Daarin kun je zogenoemde 3rd party cookies blokkeren. 3rd party cookies zijn afkomstig van adverteerders en analyctics-bedrijven. Je kunt daarbij bepaalde websites, die jij bijvoorbeeld goed vindt en wilt ondersteunen, uitzonderen.
B) Ad Blocker Plus. Deze plugin voorkomt dat er advertenties (en de bijbehorende cookies) worden geladen. Websites zijn hier niet blij mee en sommigen weigeren nog content te laden als de Ad Blocker aan staat. Er zijn inmiddels ook weer plugins gemaakt die dit probleem weer oplossen, een soort anti-anti-adblocker dus.
C) Disconnect: werkt hetzelfde als Ghostery.
D) Privacybadger (alleen voor Firefox): is iets lastiger te bedienen en nog steeds in een testfase, maar hier zit een actieve gemeenschap van programmeurs achter die waarschijnlijk nog meer toepassingen zullen maken.
- NoScript is een plugin die voorkomt dat JavaScript wordt geladen. JavaScript is een veelgebruikte softwaretaal die vaak wordt gebruikt om cookies en malware af te leveren. Je kunt met NoScript JavaScript blokkeren, al verlies je daar soms functionaliteit in.
- Als je anoniem wilt browsen, gebruik dan de Tor browser bundle. Deze browser maakt gebruik van het wereldwijde anonimiseringsnetwerk Tor. De browser is makkelijk in gebruik, maar het Tor-netwerk is soms wat langzaam.
Op je smartphone
De Correspondent heeft zeven manieren op een rijtje gezet hoe je je smartphone beter kan beveiligen. Hier kan je zien hoe je trackers kan blokkeren.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?

Meld je snel en gratis aan voor de Kassa nieuwsbrief!