Om uw vraag ter zake kundig te kunnen beantwoorden, is kennis van het erfrecht noodzakelijk. U zou uw vraag ook kunnen stellen op onderstaand prikbord. Daar zitten enkele mensen (ook mensen werkzaam in het notariaat) die antword oop uw vraag kunnen geven.
http://notaris.startpagina.nl/prikbord/

Fisbel,
Gewoon wachten tot dat ik wakker ben kan ook hoor!

Rpostmus,
Ik wil graag eens even heel zeker weten of hier wel sprake is van een vruchtgebruik. Wanneer was het testament van moeder opgesteld en wat stond daar in. Het vruchtgebruik-testament komt namelijk wel voor, maar niet zo vaak omdat het fiscaal en praktisch een vaak erg onhandig testament is. Deze vraag stel ik vooral omdat als ik het vermogen zo bekijk een vruchtgebruik-testament fiscaal namelijk nadeliger uitpakt dan andere varianten.

De kans is groter dat er een langstlevende constructie is opgenomen. Als het testament van voor 1 januari 2003 was, staan daar woorden in als Ouderlijke Boedelverdeling (of verdeling op grond van artikel 1167). Is het testament van jongere datum, dan staat er de term "Wettelijke verdeling" in.

In beide gevallen is vader nu eigenaar van alle goederen geworden en hebben de kinderen alleen maar een geldvordering op hun vader. Die geldvordering is dan precies zo groot als hun erfdeel.

Omdat vader mag doen en laten wat hij wil, heeft hij, fiscaal gezien, wel weer het vruchtgebruik over die vorderingen. Maar dat is dus alleen fiscaal verhaaltje.

Het opeisen van de legitieme portie kan alleen door een kind gedaan worden. De zoon met wie in onmin geleefd wordt zal dus zelf aktie moeten ondernemen. Echter de nalatenschap is al afgewikkeld als ik je verhaal zo lees. In dat geval kan hij geen beroep meer doen op de legitieme portie. Daarvoor had hij namelijk moeten verwerpen en de zogenaamde contantenverklaring moeten afleggen. Hij had dan inderdaad ook moeten wachten tot dat vader overleden was en had dan maar de helft gekregen van wat hij nu gaat krijgen.

Wat vader kan doen is aflossen op de vordering die deze zoon op hem heeft. Vader koopt dan dus feitelijk die zoon al uit. Op het moment dat vader komt te overlijden, heeft die zoon geen vordering meer. Wel is hij, tenzij vader iets anders regelt, gewoon erfgenaam van vader en zal dan dus meedelen in de nalatenschap van vader.

Uitgaande van een testamentvorm zoals ik heb uitgelegd, dan is vader dus eigenaar van het huis en komt waardestijging en daling alleen aan hem ten goede. Voor de hoogte van de vorderingen van de kinderen (en dus de erfdelen) maakt dat niets uit. De waarde gaat pas weer spelen als vader komt te overlijden.

Maar zoals gevraagd: ik verneem graag de meer exactere inhoud van het testament van moeder.

Goedemorgen Marcel,

Ik hoopte al op uw reactie na het lezen van andere teksten op de website.

Duidelijk is wel denk ik dat ik de zoon ben die in onmin is met vader. Extra informatie: Moeder was curator oudere broer (vanwege autistische handycap) en vader toeziend. Moeder wilde dat ik toeziend werd, maar wilde dat niet omdat vader niet juist handeld en nu curator zou worden. Is niet in dank afgenomen door vader.

2 maanden na overlijden meld vader dat ik "iets" moet tekenen en dat alles geregeld wordt. Op advies van mijn accountant omdat ik een eigen bedrijf heb, extra informatie opgevraagd bij notaris en die gaf aan dat het voor de verklaring van erfrecht was. Vader beweerde dat ik iets moest tekenen vanwege curatele van broer. Vanwege wantrouwen mijnerzijds heb ik uiteindelijk via de notaris beneficiair willen aanvaarden (want dat moet iemand onder curatele ook).

Sinds die actie is er ook geen contact meer geweest en was er al getekend, dus heeft vader als executeur alle zelfs afgehandeld. We zijn bij notaris geweest op gesprek, maar die kon niets voor ons betekenen omdat vader zelf executeur was. De wettelijke verplichting is vader dus nagekomen, maar inhoudelijk verdiend de afwikkeling geen schoonheidsprijs.

De uiterste wil van moeder is opgemaakt in 19-01-1980. Over vruchtgebruik:

"ik stel hem vrij van de verplichting voor dat vruchtgebruik zeker te stellen, doch leg hem de verplichting op om de successie en andere rechten welke door de verkrijgers van de blote eigendom van mijn nalatenschap verschuldigd zijn,renteloos voor te schieten uit het aan vruchtgebruik onderworpen kapitaal."

"Ik benoem, onder bezwaar van de hiervoor vermelde legaten, tot mijn enige erfgenamen, gezamenlijk en voor gelijkde delen: mijn echtgenoot alsmede zijn afstammelingen, voor wat deze laatsten betreft, staaksgewijze en met plaatsvervulling als bij erfopvolging krachtens de wet."

Hoewel het testament dus van voor 2003 is, zie ik niet de termen "ouderelijke boedelverdeling".

Ik weet nog goed dast vader een verhaal had over "renteaftrek" en dat daarvoor belangrijk was dat alle zoons zouden tekenen.

Ook de notaris geeft aan dat er nu niets op te eisen valt als legitieme portie. Dus feitelijk kan vader zich nu in de schulden gaan zitten, en interen. De notaris zei wel dat hij nog wilde uitzoeken of vader het recht heeft om van alle erfdelen in te teren of zo iets. Vader bedeeld namelijk andere zoons op dit moment wel en wat een beetje wringt is dat hij als curator van broer zichzelf dus ook weer bedeeld.

Groet,
RP

Ai, mijn grote angst is dus toch uitgekomen. Ik ga niet zeggen dat moeder een slecht testament had en/of dat de advisering toen niet goed geweest is; wel dat dit soort testamenten en toestanden een hele goede reden is om toch eens in de 5 jaar naar een testament te laten kijken. Familievetes voorkom je er niet mee, wel heel veel praktische en fiscale ellende.

Er is dus inderdaad sprake van een 100% vruchtgebruiktestament. Dan is het allereerst van groot belang om te weten of het vruchtgebruik wel al gevestigd is. Dat moet bij notariële akte omdat er ook een woning is. Een verklaring van erfrecht is ook een notariële akte, maar niet voldoende om een vruchtgebruik te vestigen. Dat moet in een andere akte. Zolang het vruchtgebruik niet gevestigd is, is er ook geen vruchtgebruik.

Je kunt heel makkelijk er achter komen of er een vruchtgebruik gevestigd is. De notaris die die akte opstelt moet jou namelijk een ontwerp van die akte toesturen en nadat die akte getekend is ook een afschrift (gewaarmerkte kopie) van die akte toesturen. Zolang je dat niet hebt, mag je naar mijn mening van uit gaan dat er nog geen vruchtgebruik is. Wil je het helemaal zeker weten, dan kun je contact opnemen met de notaris die de verklaring van erfrecht heeft opgesteld.

Dan de fiscale problemen waar je tegen loopt. Het vruchtgebruik testament defiscaliseerd niet. Dat wil zeggen dat jij vanaf het moment dat het vruchtgebruik is gevestigd de bloot-eigendom moet opgeven in Box 3 en daarover dus belasting moet betalen. Op dat moment heeft vader overigens pas weer IB-renteaftrek. Tot die tijd is het een onverdeelde boedel. De verklaring van erfrecht is daarvoor niet voldoende.

Of vader wel mag interen is een behoorlijk punt van discussie. Tegenwoordig wordt dat expliciet in een vruchtgebruik testament opgenomen om discussie op dat punt te voorkomen. Ik waag mij liever niet aan deze discussie en laat dat graag aan het standpunt van de behandelend notaris over.

Overigens hoop ik wel dat de afstammeling van vader ook de afstammelingen van moeder zijn. Dat hoeft namelijk niet per se het geval te zijn. Vader kan meer afstammelingen hebben dan op het 1e gezicht gedacht werd. Maar dat zal de notaris die de verklaring van erfrecht heeft opgesteld uitgezocht hebben.

Kortom: neem contact op met de notaris en vraag na of het vruchtgebruik al daadwerkelijk gevestigd is of dat er alleen maar een verklaring van erfrecht is opgesteld. Maakt voor de situatie een wereld van verschil uit.

Met het daadwerkelijk verstigen van vruchtgebruik bedoel je neem ik aan de "boedelvolmacht"? Deze is inderdaad getekend en mijn accountant had genoeg info voro de belasting aangifte.Dat is juist het document dat ik tekenende in de veronderstelling dat vader vertrelde dat het nodig was ivm curatele stelling van broer. Iets dat ik pas in een later stadium heb uitgezocht, maar was er dus al getekend.

De notaris geeft nu geen verdere informatie meer, waar ik eerst dacht dat hij nog iets voor mij kon betekenen. Wel ga hij tussen de regels door hetgeen je zelf ook aangeeft in de 1e alinea dat het testament nooit gewijzigd is (vond vader blijkbaar onnodige kosten) en dat het niet een geweldig verhaal blijkt te zijn.

Over de inteer discussie begrijp ik dat je daar niet in kan mengen, het is juist nu denk mijn grootste punt geworden, want fiscaal / juridisch is het eindpunt denk ik bereikt en kan ik verder niets meer hier aan doen.

De vordering blijft hoe dan ook staan en bij mogelijke onterfing van vaders deel zal ik alsnog mijn legitieme portie opeisen.

Overigens gaf de notaris aan dat vader in de huidige situatie bij verkoop huis / hypotheekaanpassing ed. niet om mij heen kan, dus wacht ik daar maar even mee af.

RP

RP,
Op grond van de boedelvolmacht kan vader een akte hebben getekend waarin het vruchtgebruik is gevestigd. Maar niet zonder dat jij daar een ontwerp van hebt gehad en een later een afschrift. Je bent immers partij bij die akte.

Aangezien de notaris je geen informatie meer kan geven, ga ik er van uit dat die akte nog nooit is opgesteld (kost ook geld namelijk). Dit met alle gevolgen van dien. De boedel is dan namelijk nog niet verdeeld.

En inderdaad: als vader nu iets met het huis wil doen, zal hij alle kinderen mee moeten hebben. Daarnaast heeft hij geen recht op rente-aftrek voor de Inkomstenbelasting zolang het vruchtgebruik niet gevestigd is. Wel zul jij je aandeel al moeten opgeven in Box 3. Daarvoor zul je ieder jaar ook de WOZ-waarde van de woning, het saldo van de bankrekening per 1-1 en 31-12 etc. moeten hebben. Vader is verplicht je die gegevens te verstrekken.

Er is overigens nog een manier om er achter te komen of het vruchtgebruik gevestigd is. Dit moet dan namelijk ook bij het Kadaster ingeschreven zijn. Dat kost wel wat (uit mijn hoofd met je rekening houden met zo'n € 15,--), maar dan weet je het wel zeker.

Excuus, ik bedoel dat er een document is getekend die heet "Akte afgifte legaten".

Dit is nieuws: ik zal elk jaar de saldi van bankrekening moeten opvragen en de WOZ waarde van het huis? Jakkes, dat wordt dan elk jaar drama...

RP,
Lees nu pas je een na laatste bijdrage. Als de legaten zijn afgegeven, dan is het vruchtgebruik gevestigd. Wel vreemd dat je daar geen afschrift van hebt gehad (heb ik althans nog niet van je begrepen). Maar dat betekent inderdaad dat je nu al in Box 3 belasting moet betalen over de bloot-eigendom. De waarde van de bloot-eigendom moet ieder jaar weer berekent worden aan de hand van de omvang van het vermogen waarop het vruchtgebruik rust. En dus heb je de WOZ-waarde van de woning nodig, banksaldi etc. Anders kun jij namelijk niet opgeven wat de omvang van de bloot-eigendom is.

Groot nadeel voor jou is nu dus: jij betaald wel al Inkomstenbelasting uit je eigen vermogen en moet maar afwachten of je ooit iets krijgt.

Nog even over die interingsbevoegdheid: persoonlijk ben ik van mening dat interingsbevoegdheid van rechtswege werkt, de bevoegdheid tot vervreemding en bezwaring niet. Blijkbaar is de behandelend notaris ook die mening toegedaan.

Laatste vraag: is er een mogelijkheid om alsnog af te zien van het erfdeel. Als ik het goed begrijp is dat als vader nu inteert, schulden heeft en huis brengt straks niets op, ik dus wel belasting moet betalen over een deel dat ik nu niet werkelijk bezit. Houde nwe er alsnog niets aan over, maar "betalen" zolang vader leeft dus wel belasting. Dat vind ik wel een beetje krom.

Daarbij gaat het me niet om het geld te verkrijgen, maar de "vrijheid" dat ik niet meer met hem om hoef te gaan. Alleen het drama al om de gegevens elk jaar op te vragen voorzie ik grote problemen, want elk contact is uitgesloten. Wellicht kan ik mijn accountant vragen dit jaarlijks op te vragen.

Bedankt voor je uitgebreide antwoorden Marcel !