In het nieuwe zorgstelsel moeten alle jongeren van 18 jaar en ouder zelf een verzekering afsluiten en zelf zorgtoeslag aanvragen als ze weinig of geen inkomen hebben. Maar dat maakt die jongeren per definitie niet ook meteen fiscaal zelfstandig.
Ouders die de premies voor hun kinderen betalen, mogen die bij hun eigen aangifte als fiscale last opvoeren. Zoals particulier verzekerden dat nu ook al konden. Bij ziekenfondsverzekerden waren alle gezinsleden gratis meeverzekerd en dat gaat nu voor alle 18-plussers veranderen.



De komst van het nieuwe zorgstelsel heeft daarnaast ook consequenties voor de wijze waarop ziektekosten als buitengewone lasten van de belasting kunnen worden afgetrokken; de nominale premie zal geen onderdeel meer uitmaken van de feitelijke aftrekposten. De premie mag wel - verrekend met de zorgtoeslag - in mindering worden gebracht op het drempelbedrag. Dat zijn de ziektekosten die voor rekening van elke zieke zijn.



Bij fiscale partners gaat het om twee maal de nominale premie en wanneer ouders kunnen aantonen dat zij de premies voor hun (studerende) kinderen van 18 jaar en ouder betalen komen ook die bedragen in mindering van de drempel. Overigens steeds met verrekening van de zorgtoeslag. Het moet wel duidelijk zijn dat de kinderen financieel door de ouders worden onderhouden en de premie niet zelf kunnen betalen. Dat kinderen van 18 jaar en ouder hun eigen verzekering moeten afsluiten en zelf zorgtoeslag kunnen aanvragen, staat volgens een woordvoerster van de Belastingdienst los van de mogelijkheid voor de ouders om de premies als fiscale last op te voeren.

Voor de nominale premies die van de drempel mogen worden afgetrokken hanteert de Belastingdient jaarlijks een standaardpremie als een soort algemeen gemiddelde. Voor volgend jaar staat dat op 1015 euro per persoon per premie. Ook wie minder premie betaalt, mag dit bedrag (al dan niet verrekend met de verkregen zorgtoeslag) van de drempel aftrekken.
Buitengewone uitgaven zoals ziektekosten zijn alleen aftrekbaar voor zover ze hoger zijn dan de drempel. Die drempel is vanaf volgend jaar voor ieder huishouden 11,2% van het zogenaamde 'verzamelinkomen'. De maximale drempel, die nu op 6000 euro stond, vervalt. Dat betekent dat vooral hogere inkomens heel wat ziektekosten moeten hebben om nog voor aftrek in aanmerking te komen. Het geld dat de fiscus daarmee 'bespaart', komt ten goede aan de lagere inkomens die hogere aftrekmogelijkheden krijgen.